Klimaattaal
Klimaatontwrichting is overal. Van hittegolven, tot bosbranden tot overstromingen. Al deze rampen worden veroorzaakt door de klimaatcrisis, die weer wordt veroorzaakt door een kleine, egoïstische economische elite. Toch zou je als je je zou baseren op het nieuws kunnen denken dat dit alles niks met elkaar te maken heeft. Klimaatnieuws blijft vaak hangen in een platte beschrijving van ‘natuurrampen’. Deze zogenaamd neutrale verslaggeving houdt een status quo in stand waarbij fossiele multinationals de planeet kunnen blijven vernietigen en haar bewoners vermoorden. Als klimaatbeweging moet daarom de strijd om taal aangaan. Een eerste stap is om vanaf deze oververhitte zomer niet langer te spreken van natuurrampen, maar van klimaatrampen.
Zullen we ‘natuurrampen’ vanaf deze zomer noemen wat ze zijn: klimaatrampen?
Klimaatontwrichting is overal. Van de branden in Griekenland, Frankrijk en Catalonië, tot de megaoverstroming in Texas, tot de hittegolf van de afgelopen weken. Al deze rampen worden veroorzaakt door de klimaatcrisis, die weer wordt veroorzaakt door een kleine, egoïstische economische elite. Toch zou je als je je zou baseren op de nieuwsberichten over deze rampen kunnen denken dat ze niks met elkaar te maken hebben. Klimaatnieuws blijft vaak hangen in een platte beschrijving van ‘natuurrampen’. Deze zogenaamd neutrale verslaggeving houdt een status quo in stand waarbij fossiele multinationals de planeet kunnen blijven vernietigen en haar bewoners vermoorden.
Sinds de #WeesEerlijkcampagne van Extinction Rebellion bij de NOS voegt die bij nieuws over ‘natuurrampen’ vaak een kader toe met enkele zinnen over klimaatverandering. Dit is winst en laat zien dat actievoeren werkt (en de persvrijheid bovendien op geen enkele manier inperkt). Ook met zo’n kader blijft het klimaat echter bijzaak in nieuwsberichten over klimaatrampen, en dat is gek. Bij andere nieuwsmedia is het elke keer weer afwachten of en hoe het klimaat benoemd wordt in nieuws over klimaatontwrichting.
Hoe we over het klimaat spreken is de afgelopen jaren enorm veranderd. Ooit hadden we het over het broeikaseffect, daarna ging het over klimaatverandering, twee termen die geen enkel gevoel oproepen. Opwarming van de aarde roept dan wel weer een gevoel op, maar eigenlijk wel een lekker ‘warm’ gevoel. Het woord klimaatcrisis geeft voor het eerst een gevoel van de ernst van de situatie, net als klimaatontwrichting, dat beter laat zien dat sprake is van een proces is dat al langer gaande is. Waar ‘het broeikaseffect’ een term uit de wetenschap is, kwamen de termen klimaatverandering en opwarming van de aarde uit de koker van de fossiele industrie, en heeft de klimaatbeweging pas sinds 2019 overwinningen geboekt in hoe we over planetaire ontwrichting praten.
Dat de status quo het belang van taal op waarde schat bleek deze week in een ander dossier. Nu steeds meer burgers actievoeren tegen landbouwgif slaan vier ministeries van dit kabinet de handen ineen. Ze komen niet in actie om het gebruik van landbouwgif uit te bannen, de gezonde reactie, maar hebben reclamemakers gevraagd een pitch te schrijven om het ‘imagoprobleem’ van gif aan te pakken. De ministeries willen dat er minder focus komt op veiligheid, maar dat er ‘een nieuwe kernboodschap’ komt die die uitlegt hoe de onveiligheid van gif beperkt wordt. Marjan Minnesma sprak niet onterecht van Newspeak, de propagandataal uit 1984.
Big-agro en de fossiele industrie bewapenen succesvol taal om de status quo in stand te houden en worden hierbij ondersteund door de grote media. Als klimaatbeweging moet ook wij de strijd om taal aangaan. Een eerste stap is om vanaf deze oververhitte zomer niet langer te spreken van natuurrampen, maar van klimaatrampen.